IPARD I Programı ve Dayanağı
Avrupa Birliği’nin daha önceden uygulamış olduğu PHARE, ISPA, SAPARD, Türkiye Katılım Öncesi Aracı ve CARDS programlarının yerini almıştır IPA programı almıştır. (IPARD Programı Nedir).
Dokuzuncu Kalkınma Planı, 2007-2013 dönemi için ülkenin toplumsal ve ekonomik kalkınma önceliklerini göz önünde bulundurarak hazırlanmış bir ulusal politika ve planlama belgesidir. Bu plan, istikrarlı büyümeyi sürdüren, gelir dağılımında adaleti sağlayan, küresel rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşüm sürecini gerçekleştiren ve Avrupa Birliği üyeliği için uyum sürecini tamamlamış bir Türkiye vizyonunu hedeflemektedir(2).
Dokuzuncu Kalkınma Planı, tarım ve kırsal kalkınma alanındaki önceliklerin ve hedeflerin gerçekleştirilmesi amacıyla Tarım Stratejisi, Tarım Kanunu ve Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi gibi temel belgelere atıfta bulunmaktadır. Tarım Stratejisi, ulusal strateji ve hedefler doğrultusunda tarım sektörünün geliştirilmesine yönelik bir çerçeve sunarken, aynı zamanda Avrupa Birliği ile entegrasyon sürecini de dikkate almaktadır. Bu strateji, tarım sektörüne ilişkin yasal düzenlemelerin temelini oluşturmaktadır. Tarım Stratejisi belgesinde, kırsal kalkınma desteklerinin toplam tarımsal desteklerin yüzde 10’u seviyesinde olması önerilmektedir.IPARD’ın amaçları, Çok Yıllı Gösterge Planlama Belgesi (MIPD) çerçevesinde belirlenmektedir(2).
MIPD kapsamında IPA Kırsal Kalkınma Bileşeni çerçevesinde üç öncelik ekseni belirlenmiştir: Tarım sektöründe sürdürülebilir adaptasyonun sağlanması ve Topluluk Standartlarının hayata geçirilmesi, tarım-çevre tedbirlerinin uygulanması ve LEADER yaklaşımına yönelik hazırlık çalışmalarının yapılması, ayrıca kırsal ekonomiyi destekleyerek kırsal bölgelerin sürdürülebilir kalkınmasının teşvik edilmesi(2).
İpard I programı ilk olarak 20 ilde ve programda da belirtildiği üzere her il için öncelikli sektörler hedeflenerek uygulamaya konulmuştur. Programın devam sürecinde il sayısı 42'ye çıkarılmış olup iller özelinde her il için belirlenen sektörler destek kapsamına alınmıştır. Programın uygulandığı il sayısı 42'ye çıkarıldıktan bir süre sonra programın kapsamı genişletilmiş olup, programda yer alan tedbir ve alt tedbirler tüm illerde desteklenmeye başlanmıştır.
Program kapsamında 15 çağrıya çıkılmış toplamda 10.653 proje için ödeme yapılmıştır. Yaklaşık 56.000 kişiye iş imkanı sağlanmıştır.Program 31 Aralık 2016 tarihi itibari ile ilgili bütçenin %99,3’ü kullanılarak tamamlanmıştır3.
Program içeriğine (IPARD Programı (2007-2013) TR) ilgili adresten ulaşabilirsiniz.
IPARD’ın özel amaçları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir;
- Eksen 1: Ortak Tarım Politikası ve gıda güvenliği, veterinerlik ve bitki sağlığı ile ilgili alanlara ilişkin Topluluk standartlarının uygulanması ve tarım sektörünün sürdürülebilir adaptasyonuna katkı sağlanması için müdahaleler.
- Eksen 2: arım-çevre tedbirleri ve LEADER yaklaşımının uygulanmasına yönelik hazırlık faaliyetlerini destekleyen müdahaleler.
- Eksen 3: Kırsal ekonominin gelişimini desteleyerek kırsal alanların sürdürülebilir kalkınmasına katkı sağlayan müdahaleler.
Program da yer alan tedbir başlıkları bu üç ana eksen altında yer almaktadır. Aşağıda Tedbir ve Alt Tedbirlerin ililişkili olduğu eksenler yer almaktadır
IPARD I Programı Tedbirleri Nelerdir?
Eksen 1: Pazar etkinliğinin iyileştirilmesi veTopluluk Standartlarının uygulanması.
| TEDBİR/ ALT TEDBİR | TEDBİR / ALT TEDBİR BAŞLIĞI |
|---|---|
| 101 | Tarımsal İşletmelerin Yeniden Yapılandırılması ve ToplulukStandartlarına Ulaştırılmasına Yönelik Yatırımlar |
| 101-1 | Süt üreten tarımsal işletmeler |
| 101-2 | Et üreten tarımsal işletmeler |
| 103 | Tarım ve balıkçılık ürünlerinin işlenmesi vePazarlanmasının yeniden yapılandırılması ve toplulukStandartlarına ulaştırılmasına yönelik yatırımlar |
| 103-1 | Süt ve süt ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması |
| 103-2 | Et ve et ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması |
| 103-3 | Meyve ve sebzelerin işlenmesi ve pazarlanması |
| 103-4 | Su ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması |
| 102 | Üretici gruplarının kurulmasına destek |
Eksen 2: Tarım-çevre tedbirleri ve yerel kırsal kalkınma stratejilerinin uygulanması için hazırlık faaliyetleri.
| TEDBİR/ ALT TEDBİR | TEDBİR / ALT TEDBİR BAŞLIĞI |
|---|---|
| 201 | Çevre ve Kırsal Peyzaja Yönelik Faaliyetlerin Uygulanmasına Hazırlık Taslak |
| 201-1 | Erozyon Kontrolü |
| 201-2 | Su kaynaklarının korunması |
| 201-3 | Biyolojik çeşitlilik |
| 202 | Yerel Kırsal Kalkınma Stratejilerinin Hazırlanması ve Uygulanması |
| 202-1 | Yetenek kazandırma, harekete geçirme ve yerel kalkınmastratejilerinin hazırlanması |
| 202-2 | Yerel kalkınma stratejilerinin uygulanması |
| 202-3 | Yerel Eylem Gruplarının Faaliyet Giderleri |
| 202-4 | İşbirliği projelerinin uygulanması |
Eksen 3: Kırsal ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi.
| TEDBİR/ ALT TEDBİR | TEDBİR / ALT TEDBİR BAŞLIĞI |
|---|---|
| 302 | Kırsal Ekonomik Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi |
| 302-1 | Çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi |
| 302-2 | Yerel ürünler ve mikro işletmelerin geliştirilmesi |
| 302-3 | Kırsal turizm |
| 302-4 | Kültür balıkçılığının geliştirilmesi |