Makro ekonomik göstergelerin en önemlilerinden biride enflasyondur. Peki enflasyon nedir; en kısa anlatımla bir malın değerinin belli bir zaman zarfındaki değer artışı olarak ifade edilebilir. Enflasyon talep ve üretim enflasyonu olarak ikiye ayrılır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından düzenli olarak açıklanmaktadır. Hesaplama işlemi TÜİK tarafından havuza alınan ürünlerden aylık ve yıllık değişim üzerinden açıklanmaktadır. Günlük hayatta enflasyon tabiri kullanıldığında genellikle TÜFE diye adlandırdığımız Tüketici Fiyat Endeksi anlaşılmaktadır. Yıllara göre Türkiye’nin enflasyon değerlerine aşağıdaki tablodan ulaşabilirsiniz.
Tabloda yer alan enflasyon oranları 12 aylık ortalamalara göre yıllık değişimi yansıtmaktadır.
“12 aylık ortalamalara göre yılık değişim oranı hesaplanırken, hesaplanan tarihten itibaren son 12 ayın, daha önceki 12 aya göre ortalama ne kadar değişim gösterdiğine bakılır. Yani hesaplanan tarihten itibaren geriye dönerek 24 aylık bir dönem incelenir. Yargıtay bu endeksi kullanmaktadır (4). “
“Bu endeksle ilgili teknik olarak şunlar söylenmektedir: “Ülkemizde fiyatlar genel seviyesi her ay değişim gösterdiği için 12 aylık ortalamalara göre yıllık değişim oranı, o yıl gerçekleşen enflasyonu daha nesnel ifade etmektedir. Bir önceki yılın aynı ayına göre hesaplanan yıllık enflasyon oranı ise daha çok trendi tespit etmekte kullanılır. Bir önceki yılın aynı ayına göre yıllık değişim oranları daha ani iniş ve çıkışlar gösterebilmektedir. Örneğin bir önceki yılın aynı ayına göre yıllık değişim oranlarında düşüş eğilimi gözlemlendiğinde, genellikle birkaç ay içinde 12 aylık ortalamalara göre yıllık değişim oranını da düşüş trendine girmektedir. Yada 12 aylık ortalamalara göre yıllık değişim oranı yükseliş trendine girdiyse; bu 12 aylık ortalamalara göre yıllık değişim oranının da yükselmeye başlayacağının bir işaretidir (4). “
Tablo: Türkiye/ABD Enlasyon ve GSYİH verileri (1960 sonrası)
YIL
Türkiye
ABD
Türkiye
ABD
1960
5,66
1,46
13.995.067.818
543.300.000.000
1961
3,17
1,07
7.988.888.889
563.300.000.000
1962
3,89
1,20
8.922.222.222
605.100.000.000
1963
6,36
1,24
10.355.555.556
638.600.000.000
1964
1,12
1,28
11.177.777.778
685.800.000.000
1965
4,56
1,59
11.966.666.667
743.700.000.000
1966
8,47
3,02
14.100.000.000
815.000.000.000
1967
13,97
2,77
15.644.444.444
861.700.000.000
1968
6,05
4,27
17.500.000.000
942.500.000.000
1969
4,92
5,46
19.466.666.667
1.019.900.000.000
1970
7,92
5,84
17.086.956.522
1.073.303.000.000
1971
19,01
4,29
16.256.619.964
1.164.850.000.000
1972
15,42
3,27
20.431.095.406
1.279.110.000.000
1973
13,94
6,18
25.724.381.625
1.425.376.000.000
1974
23,90
11,05
35.599.913.836
1.545.243.000.000
1975
21,23
9,14
44.633.707.243
1.684.904.000.000
1976
17,46
5,74
51.280.134.554
1.873.412.000.000
1977
25,99
6,50
58.676.813.687
2.081.826.000.000
1978
61,90
7,63
65.147.022.486
2.351.599.000.000
1979
63,54
11,25
89.394.085.658
2.627.334.000.000
1980
94,26
13,55
68.789.289.566
2.857.307.000.000
1981
37,61
10,33
71.040.020.140
3.207.042.000.000
1982
29,14
6,13
64.546.332.581
3.343.789.000.000
1983
31,39
3,21
61.678.280.115
3.634.038.000.000
1984
48,39
4,30
59.989.909.458
4.037.613.000.000
1985
44,96
3,55
67.234.948.265
4.338.979.000.000
1986
34,61
1,90
75.728.009.963
4.579.631.000.000
1987
38,86
3,66
87.172.789.528
4.855.215.000.000
1988
68,81
4,08
90.852.814.005
5.236.438.000.000
1989
63,27
4,83
107.143.348.667
5.641.580.000.000
1990
60,30
5,40
150.676.291.094
5.963.144.000.000
1991
65,98
4,23
150.027.833.333
6.158.129.000.000
1992
70,08
3,03
158.459.130.435
6.520.327.000.000
1993
66,09
2,95
180.169.736.364
6.858.559.000.000
1994
105,21
2,61
130.690.172.297
7.287.236.000.000
1995
89,11
2,81
169.485.941.048
7.639.749.000.000
1996
80,41
2,93
181.475.555.283
8.073.122.000.000
1997
85,67
2,34
189.834.649.111
8.577.554.463.000
1998
84,64
1,55
275.768.693.191
9.062.818.211.000
1999
64,87
2,19
255.884.300.639
9.630.664.202.000
2000
54,92
3,38
272.979.390.334
10.252.345.464.000
2001
54,40
2,83
200.251.925.228
10.581.821.399.000
2002
44,96
1,59
238.428.125.942
10.936.419.054.000
2003
21,60
2,27
311.823.003.789
11.458.243.878.000
2004
8,60
2,68
404.786.739.603
12.213.729.147.000
2005
8,18
3,39
501.416.301.536
13.036.640.229.000
2006
9,60
3,23
552.486.912.922
13.814.611.414.000
2007
8,76
2,85
675.770.112.180
14.451.858.650.000
2008
10,44
3,84
764.335.657.638
14.712.844.084.000
2009
6,25
-0,36
644.639.901.974
14.448.933.025.000
2010
8,57
1,64
771.901.768.870
14.992.052.727.000
2011
6,47
3,16
832.523.680.908
15.542.581.104.000
2012
8,89
2,07
873.982.246.612
16.197.007.349.000
2013
7,49
1,46
950.579.413.123
16.784.849.190.000
2014
8,85
1,62
934.185.915.386
17.521.746.534.000
2015
7,67
0,12
859.796.872.678
18.219.297.584.000
2016
7,78
1,26
863.721.648.069
18.707.188.235.000
2017
11,14
2,13
851.549.231.503
19.485.393.853.000
2018
16,33
2,44
766.509.088.838
20.494.099.845.390
2019
15,18
1,81
761.004.425.605
21.433.224.697.000
2020
12,28
1,23
719.954.821.683
20.893.746.000.000
- Kaynak:
- worldbank.org
